Les 1 ~ LINDA

Ooit is Nederland bedekt geweest met uitgestrekte lindewouden, het zogenaamde Atlantische lindewoud. Totdat rond 3000 v. Chr. de teloorgang van het lindewoud werd ingezet. Door de stijging van de zeewaterspiegel, verandering van het klimaat en menselijk ingrijpen werd de linde gedecimeerd. Dat is jammer… Want de lindebladeren zorgen voor een uitstekend strooiselpakket op de bosbodem. Veel beter dan het strooiselpakket van de veel voorkomende eik en beuk. (Joris Hellevoort, boswachter)

Ooit moeten er uitgestrekte lindewouden zijn geweest. Deze zijn echter allen gekapt, omdat de linde aangaf waar de meest vruchtbare grond was om akkerland van te maken. (Karin Menken, ritueelbegeleider)

Teksten

[104] THÁ FRYA BERN WAS. STAND VS MODER NAKED ÀND BLÁT VNBIHOD TOJENST THA STRÉLUM THÉRE SVNNE. NIMMAN MACHT HJU FRÉJA ÀND THÉR WÉRE NIMMAN THÉR HJA HELP MACHT LÉNA. THÁ GVNG WRALDA TO ÀND WROCHTE IN HJRA MOD NÍGUNG ÀND LJAFDE ANGGOST ÀND SKRIK. HJU SACH RONDOMME. HJRA NÍGUNG KÁS THET BESTE ÀND HJU SOCHTE SKUL VNDERA WÁRANDA LINDA. (...) A SADÉNERA WISE SEND WI AN HUSA KÉMEN MITH STOPPENBÀNKUM EN SLECHT AND WÁRANDA LINDA WITH THA SVNNESTRÉLUM.

103.26 Toen Frija, onze moeder, geboren was, stond ze naakt en onbeschermd tegen de zonnestralen. Niemand kon ze vragen en er was niemand die haar kon helpen. Maar Wralda greep in en legde zowel neiging en liefde, als angst en schrik in haar gemoed. Ze keek om zich heen. Haar neiging koos het beste en ze vond een schuilplaats in de beschermende schaduw van de linde. (...) Op deze wijze zijn wij aan huizen gekomen met stoepbanken, een pad en leilindes ter bescherming tegen de zonnestralen.

[029] MINNO WAS EN ALDE SÉKÉNING. SJANER AND WISGÍRICH. AN THA KRÉTAR HETH.I ÉWA JÉVEN. HI IS BÀRN ANDA LINDAWRDA ÀND NÉI AL SIN WITHERFÁRA HETH HI THÀT LUK NOTEN VMBE TO LINDAHÉM TO STERVA.

29.12 Minno was een oude zeekoning, ziener en wijsgeer. Hij gaf de Kretenzers wetten, was geboren aan de Lindenoorden en na zijn avonturen genoot hij het geluk om te Lindenheem te sterven.

[107] ANNA SÛDSÍDE FON THA BUTENSTE HRINGDIK IS THJU LJUDGARDA. OMTUNAD THRVCH THET GRÁTE LINDAWALD.

106.10 Aan de zuidzijde van de buitenste ringdijk ligt de Ljudgaarde, omgeven door het grote Lindenwoud.

[094] ALREK KÉM WITHER UT. TO JUWGANDE ÀND TO JOLANDE. THET JONGKFOLK TÁCH SJONGANDE MITHA GÜRBÁM ÀND THISSE OVERFULDE LUFT MITH SINA LJAFLIKA ÁDAM. MEN THAHWILA THÉR ALREK IN NOCHT BÁJADE WAS VRRÉD LÁND. MITH HORSUM ÀND RIDDERUM. LIK ALLE ÀRGA WÉRON HJA HULPEN THRVCH THJUSTERNESE. ÀND HINNE GLUPAD THRVCH LINDAWALDIS PÁDA.

93.18 Iedereen kwam weer juichend en joelend naar buiten. Het jongvolk trok zingend voorbij, met geurende bloesemtakken die de lucht verrijkten met hun lieflijke adem. Maar terwijl daar iedereen baadde in welbehagen, was verraad geland, met paarden en ruiters. Zoals alle kwaden waren ze geholpen door de duisternis en nu beslopen ze ons door de paden van het Lindenwoud.

[116] HO DROVE SACH.ET UT. THA WALDA THÉRA LINDAWRDA WÉRON MÉST WÉI. THÉR THA LJUDGARDA WÉST HÉDE WAS SÉ. SIN HEF FÉTERE THENE HRINGDIK. ISE HÉDE THA TORE WÉIBROCHT ÀND THA HUSA LÉIDE INTHRVCH EKKORUM. ANNA HELDE FONNA DIK FAND IK EN STÉN. VSA SKRIWER HÉD.ER SIN NÔM IN.WRITEN. THÀT WÉRE MY EN BÁKEN.

115.10 Wat zag het er naargeestig uit! Het meeste woud van de Lindenoorden was weg. Waar Ljudgaarde geweest was, was nu zee. Golven sloegen op de ringdijk. Kruiend ijs had de toren weggevaagd en de huizen lagen in puin. Aan de helling van de dijk vond ik een steen. Onze schrijver had er zijn naam in gekrast. Dat was voor mij een baken.

[143] MIN TÁT HETH SKRÉVEN HO THA LINDAWRDA ÀND THA LJUDGÁRDNE VRDILGEN SEND. LINDAHÉM IS JETA WÉI. THA LINDAWRDA FAR EN DÉL. THA NORTHLIKA LJUDGÁRDNE SEND THRVCH THENE SALTA SÉ BIDELVEN. THÀT BRÛWSENDE HEF SLIKTH ANTHA HRINGDIK THÉRE BURCH.

143.01 Mijn vader heeft beschreven hoe de Lindenoorden en de Ljudgaarden verloren gingen. Lindenheem is nog steeds weg, de Lindenoorden voor een deel. De noordelijke Ljudgaarden zijn door de zoute zee overspoeld en bruisende golven likken de ringdijk van de burg.

[168] HÍR INNA WALDA HÀV IK KRUP ÀND STÁKBÉJA SJAN. BY VS SEND BÉIBÁMA ALS JOW LINDABÁMA.

163.10 In de wouden hier heb ik kruip- en stengelbessen gezien, maar bij ons zijn bessenbomen zo groot als jullie lindebomen.

[005] ÁPOL. ADELAS MAN. THRJA IS.ER SÉKÉNING WÉSEN. NW IS.ER GRÉVETMAN OVIR ÁST.FLÍLAND ÀND OVIRA LINDAWRDA. THA BURGA LJUDGARDA. LINDAHÉM ÀND STÁVJA SEND VNDER SIN HOD.

5.08 Apol, man van Adela. Drie maal is hij Zeekoning (admiraal van de vloot) geweest. Nu is hij Grevetman over Oost-Flieland en over de Lindenoorden. De burgen Ljudgaarde, Lindenheem en Stavia zijn onder zijn hoede.

[087] MIN NÔM IS ADELBROST SVN FON ÁPOL ÀND FON ADELA. THRVCH MIN FOLK BEN IK KÉREN TO GRÉVETMAN OVIRA LINDAWRDA. THÉRVMBE WIL IK THIT BOK FORFOLGJA VP ALSADÉNERA WISA AS MINE MEM SPROKEN HETH.

087.19 Mijn naam is Adelbrost, Apol en Adela’s zoon. Door mijn volk ben ik gekozen tot Grevetman over de Lindenoorden. Daarom wil ik dit boek vervolgen, zoals mijn moeder heeft voorgesteld.

[090] TWÍJA THRITICH DÉGA NÉI MÀM HJRA DÁD HETH MÀN ADELBROST MIN BROTHER VRSLÉJEN FVNDEN VPPA WÀRF. SIN HÁVED SPLIT ÀND SINA LITHNE ÛT.ÉN HRÉTEN. MIN TÁT THÉR SJAK LÉIDE IS FON SKRIK VRSTURVEN. THÁ IS APOL MIN JONGERE BROTHER FON HÍR NÉI THÉRE WESTSÍDE FON SKÉNLAND FÁREN. THÉR HETH.ER EN BURCH EBUWAD LINDASBURCH HÉTEN. VMBE DÁNA TO WRÉKANE VS LÉD. WRALDA HETH.IM THÉRTO FÉLO JÉRA LÉNAD. HY HETH FIF SVNA WNNEN. ALTHAM BRÀNGGATH THENE MÁGÍ SKRIK ÀND MIN BROTHER GÔME. (...) THÁ IK THRITICH JÉR WÉRE HETH MÀN MY TO BURCHFÁM KÉREN. ÀND THÁ MIN BROTHER FIFTICH WÉRE WÀRTH.ER KÉREN TO GRÉVETMAN. FON MÀMIS SÍDE WÉRE MIN BROTHER THENE SEXTE. MEN FON TÁT.HIS SÍDE THENE THREDDE. NÉI RJUCHT MACHTON SINA ÀFTERKVMANDA THUS NÉN OVERA LINDA ÀFTER HJARA NÔMA NAVT NE FORA MEN ALLERA.MÀNNALIK WILDE.T HÀVA TO ÉRE FON MINA MÀM.

90.01 Tweemaal dertig dagen na de dood van mem werd het lijk van mijn broer Adelbrost gevonden op de werf, zijn hoofd gespleten en zijn ledematen uiteen gescheurd. Mijn taat, die ziek op bed lag, is van schrik gestorven. Toen is mijn jongere broer Apol hiervandaan naar de westzijde van Skénland gevaren, alwaar hij een burg heeft gebouwd, genaamd Lindasburg, om van daaruit ons leed te wreken. Wralda heeft hem daarvoor vele jaren gegund. Hij kreeg vijf zonen, die de schrik zijn van de Mágí en de trots van mijn broer. (...) Toen ik dertig jaar was, heeft men mij tot Burgfaam verkozen, en toen mijn broer vijftig was werd hij verkozen tot Grevetman. Van mem’s kant was mijn broer de zesde, maar van taat’s kant de derde. Volgens het recht mochten zijn nakomelingen dus geen Overa Linda achter hun naam zetten, maar iedereen wilde dat toch toestaan, ter ere van mijn mem.

[113] OERA.LINDA. THÀT WIL SEZA OVIR THA LINDA.

113.23 Oera Linda, dat wil zeggen: Over de Linden

Erfenis

Linde (en varianten) was ook de boomnaam in Oudnoors (nu Noors, Deens, Zweeds, IJslands en Faeröers), Oudengels (nu Engels, naast lime tree en basswood), Oudhoogduis (nu Duits).

Enkele afgeleide betekenissen:

netjes, schoon (Italiaans: linda)
mooi, prachtig (Portugees: linda)
mooi, schattig (Spaans: linda)
mild, zachtaardig (archaïsch, poëtisch Duits: lind)
(bij uitbreiding) elke boom of bos (Middelengels: lynde)
(timmer-)hout, materiaal (Albanisch: lëndë)
lindenschild, speerschacht, wapen of uitrusting gemaakt van lindenhout (poëtisch Noors: lind)

Het geslacht Tillia (Latijn voor de lindeboom), soms geschreven Tilia, was een familie in het oude Rome. Enkele leden van dit geslacht zijn in de geschiedenis vermeld en andere zijn bekend van inscripties.

Navigatie

volgende les ᐅ WÁRANDA